پذیره‌نویسی‌هایی که به اجرای پروژه ختم نشد

کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با «صدای بورس»، گفت: بازار سرمایه کارکردهای زیادی ازجمله تأمین مالی دارد و می‌توان با استفاده از آن پشتیبانی خوبی از شرکت‌ها انجام بشود. اگر پذیره‌نویسی‌ها در مسیر صحیح و توسعه طرح‌ها قرار بگیرد، می‌تواند اقتصاد و فعالان بازار سرمایه را منتفع کند.

جواد فلاحیان تشریح کرد: بسیاری از شرکت‌ها خواهان تأمین مالی از طریق بازار سرمایه هستند و منوط به نظارت‌های سازمان بورس این بستر می‌تواند موجبات توسعه را فراهم کند؛ نهاد ناظر باید نسبت به اجرای پروژه و طرح‌هایی که بابت آنها از بازار سهام تأمین مالی می‌شوند، نظارت‌های کافی داشته باشد.

وی ادامه داد: گاهی پذیره‌نویسی‌هایی انجام‌شده اما در عمل اتفاقی در پیشبرد طرح‌ها صورت نگرفته و به‌تبع این موضوع به ضرر و زیان سهامدارانی که مشارکت داشته‌اند، ختم شده است.

فلاحیان گفت: عواملی مختلف در بحث پذیره‌نویسی‌ها حائز اهمیت است. اگر پذیره‌نویسی در جهت توسعه بخش واقعی اقتصاد انجام شود و همچنین مدیران شرکت‌هایی که خواهان پذیره‌نویسی هستند، صلاحیت لازم را برای این مسئله داشته، قطعاً یکی از شیوه‌های توسعه بازارها و اقتصاد محسوب می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: درگذشته چنین آفتی در نظام بانکی نیز وجود داشت و گاه دیده می‌شد که افراد حقیقی یا حقوقی با اخذ وام، بخشی از طرح را اجرا و تأمین مالی کرده و در ادامه بخش باقی‌مانده از منابع دریافتی را صرف سایر امور متفرقه می‌کردند؛ این تجربه مشابه به‌خودی‌خود گویای لزوم نظارت بیشتر جهت اجرای طرح‌ها در بحث پذیره‌نویسی است.

وی اضافه کرد: هرچند که فرآیند پذیره‌نویسی و مشارکت مردم در بحث تأمین مالی بخش واقعی اقتصاد امری پسندیده بوده اما باید شرایط و جو بازار را برای انجام چنین اقدامی نیز مدنظر قرار داد.

فلاحیان افزود: اگر این مسئله را از منظر موقعیت بازار بررسی کنیم خواهیم دریافت که این ابزار در هرزمانی قابل استفاده نیست و انجام این امر منوط به رونق بازار است؛ زمانی که شرکتی خواهان ورود از بازار اولیه به بازار ثانویه است باید ارزش معاملات و حجم نقدینگی از وضعیت مساعدی برخوردار باشد.

وی افزود: بهترین زمان برای گسترش بازار سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها از طریق روش‌های مختلف (پذیره‌نویسی و یا افزایش سرمایه از طریق سلب حق تقدم و...) مربوط به بازه زمانی ۹۸ الی ۹۹ بود که متأسفانه به‌خوبی از این ظرفیت استفاده نشد و به‌طور حدودی از اواسط سال ۱۳۹۹ که بازار سهام با ریزش همراه شد، پذیره‌نویسی‌ها و عرضه اولیه‌ها شدت گرفت. درواقع فرصت مناسب ازدست‌رفته و در شرایط کنونی سیاست تداوم پذیره‌نویسی و عرضه اولیه‌ها اشتباه است. بسیاری از عرضه اولیه‌ها در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به سطوح قیمتی کمتر از زمان عرضه اولیه رسیده است.

وی مطرح کرد: سیاست‌گذاران باید این نکته را مدنظر داشته باشند که ارزش معاملات با کاهش چشم‌گیری مواجه شده و در چنین شرایطی بازار توان و کشش این مسئله را ندارد. بیشتر نمادهای عرضه‌شده و یا در حال عرضه با توجه به ارزش بازار آنها در دسته‌بندی کوچک و متوسط قرار می‌گیرند اما بااین‌حال با استقبال پرشوری مواجه نمی‌شوند. دراین‌بین گاه با کمپین‌های تحریم خرید پذیره‌نویسی و عرضه اولیه‌ها نیز مواجه می‌شویم.

فلاحیان گفت: در شرایط فعلی تداوم پذیره‌نویسی و عرضه اولیه را نه‌تنها نمی‌توان موفقیت دانست بلکه شکست محسوب می‌شود. در برخی از عرضه اولیه‌ها به‌طور قابل‌توجهی قیمت‌گذاری‌های ارزنده‌ای انجام می‌شود تا به این واسطه تمایل به خرید در سهامداران افزایش بیاید.

وی بیان کرد: بیش از ۹۰ درصد از پذیره‌نویسی و عرضه اولیه‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر با شکست روبه‌رو شده که علت آن نیز شرایط نامطلوب بازار سرمایه است؛ در نظر نگرفتن زمان مناسب عرضه علاوه بر تشدید وضعیت نامطلوب بازار باعث کاهش قیمت نمادهای پذیره‌نویسی و عرضه اولیه شده و منجر به ایجاد سطوح پایین‌تر از ارزش ذاتی آنها شده است.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: اگر بازار سرمایه بارونق مواجه بشود، تمامی پذیره‌نویسی‌ها حتی با قیمت‌گذاری‌هایی که جذابیت چندانی ندارد با استقبال روبه‌رو می‌شود و بالعکس زمانی که بازار سهام در وضعیت و شرایط نامساعدی باشد پافشاری سیاست‌گذار نسبت به تداوم عرضه‌ها تنها باعث ضربه‌ای به پیکر نیمه‌جان بازار سرمایه می‌شود.

فلاحیان گفت: شرکت‌ها برای پذیره‌نویسی فرایند چندساله‌ای را طی می‌کنند تا به درج نماد برسند پس ‌از آن ۲ سال برای عرضه در بازار مهلت دارد؛ در غیر این صورت باید تمامی مراحل را از ابتدا دوباره طی کنند. در واقع بسیاری از شرکت‌ها در نوبت عرضه هستند و سازمان بورس برای اینکه مراحل دوباره تکرار نشود و شرکت‌ها متحمل هزینه نشوند، مجوز عرضه آنها را صادر می‌کند درصورتی‌که با تغییر قانون و مصوبه هیات‌مدیره سازمان بورس امکان افزایش مهلت ۲ ساله آنها وجود دارد. در عمل تبعات ناشی از عرضه در زمان نامناسب در نظر گرفته نمی‌شود درحالی‌که راهکار افزایش مهلت درج نماد می‌تواند راهگشا باشد و شرایط برد-بردی را رقم بزند.